Xét về góc độ lịch sử, những tháng năm xâm lược của thực
dân Pháp, mang đến bao đau thương, mất mát cho dân tộc. Xét về mặt kiến trúc
nghệ thuật, kiến trúc Pháp đã đem đến
những giá trị thẩm mĩ trường tồn, tạo nên sự bứt phá và tiếp biến khá mạnh mẽ ở
Việt Nam từ xưa cho đến nay.
Bạn đang đọc: Kiến trúc Pháp và sự giao thoa Âu – Á hiện đại
Kiến trúc Pháp là gì, xuất hiện và du nhập vào Việt
Nam trong giai đoạn nào? Có những đặc trưng nào để nhận diện? Hãy cùng chúng
tôi tìm hiểu trong phạm vi bài viết ngắn này nhé.
MỤC LỤC
- 1 Lịch sử kiến trúc Pháp ảnh hưởng đến Việt Nam
- 2 Các phong cách kiến trúc Pháp có sự phân hóa theo thời
gian- 2.1 Phong cách kiến trúc tiền thực dân
- 2.2 Phong cách kiến trúc địa phương Pháp
- 2.3 Phong cách kiến trúc Tân cổ điển
- 2.4 Phong cách kiến trúc Art Deco
- 2.5 Phong cách kiến trúc Đông Dương
- 2.6 Phong cách kiến trúc Neo – Gothic
- 2.7 Phong cách kiến trúc Pháp – Hoa
- 3 Những đặc trưng của kiến trúc Pháp hiện đại tại Việt
Nam- 3.1 Sử dụng cột chắc chắn, hoa văn trang trí đẹp mắt
- 3.2 Ngoại thất được trang trí cầu kỳ và chỉn chu
- 3.3 Nội thất kiến trúc Pháp sang trọng và tinh tế
- 3.4 Mái được trang trí phức tạp
- 3.5 Hệ thống tường bao dày và cao
- 3.6 Hệ thống cửa sổ nhiều
Contents
Lịch sử kiến trúc Pháp ảnh hưởng đến Việt Nam
Kiến trúc Pháp tại Việt Nam được khơi nguồn từ cuối thể
kỷ XIX, khi mà Việt Nam chính thức trở thành thuộc địa của Pháp. Để đặt nền
móng cai trị, thuần hóa người Việt, Pháp tiến hành thể hiện chủ quyền đô hộ
trên nhiều mặt từ Văn hóa, Giáo dục, kiến trúc cho đến nghệ thuật… Nhiều công
trình mang dấu ấn Pháp được xây dựng. Bước đầu kiến trúc pháp chủ yếu tập trung
ở những công trình dành cho quân sự, công trình công cộng.
Quá trình đô hộ kéo dài từ 1858 đến 1954, thức dân
Pháp đã có quá trình thuần hòa, ảnh hưởng không nhỏ đến kiến trúc người Việt.
Không thể phủ nhận những tinh hoa kiến trúc Pháp đem lại, được tiếp nhận và tiếp
biến bởi trí tuệ người Việt, tạo nên sự giao thoa của 2 nền văn hóa là phương
Đông và phương Tây.
Kiến trúc Pháp chia thành nhiều giai đoạn, có sự cách tân dần theo thời gian, những sự cách tân này đều để phù hợp với nhu cầu sử dụng và thị hiếu thẩm mĩ của người Việt.
Các phong cách kiến trúc Pháp có sự phân hóa theo thời
gian
Kiến trúc Pháp cổ ảnh hưởng đến kiến trúc Việt có sự
phân hóa theo các phong cách thiết kế. Cụ thể như sau:
Phong cách kiến trúc tiền thực dân
Kiến trúc tiền thực dân bắt đầu hình thành từ khi nhượng
địa với những ngôi nhà làm việc, nhà ở cho sĩ quan và binh lính Pháp. Với mong
muốn có được những không gian phù hợp để tránh được cái nóng oi ả của mùa hè.
Các sĩ quan công binh Pháp nghĩ ra một hình thức kiến trúc phù hợp với khí hậu
nhiệt đới thô sơ là thiết kế các hành lang rộng bao lấy không gian chính.
Kiến trúc tiền thực dân thường xây dựng mặt bằng công
trình hình chữ nhật, hành lang rộng chạy xung quanh, nhà thường có 2 tầng. Mái
dốc lợp ngói hoặc tôn, tường chắn mái xây gạch dùng để trang trí mặt tiền có
hình thức trang trí đơn giản. Hành lang quanh nhà được tạo các đường cong hình
cung hoặc bán cầu có khóa vòm.
Một số công trình tiêu biểu cho phong cách này như: Bảo
tàng lịch sử quân sự, tòa thị chính
Phong cách kiến trúc địa phương Pháp
Từ những năm 1900 một lượng khá lớn người Pháp tới Hà Nội làm việc và sinh sống. Do đó những hoài niệm về quê hướng, đất nước họ sinh sống được gửi gắm qua những công trình kiến trúc tại Việt Nam. Một loạt trường học, biệt thự cho người Pháp được xây dựng theo phong cách kiến trúc địa phương Pháp.
Đặc điểm của những công trình này là có mái có độ dốc
lớn. Hệ con sơn gỗ đỡ phần mái nhô ra khỏi tường khắc công phu. So với những
công trình nguyên bản ở bên Pháp, thì những công trình mang phong cách kiến
trúc địa phương Pháp đã có sự giản lược đơn giản hơn rất nhiều.
Một số công trình tiêu biểu cho phong cách kiến trúc
này như: trường nữ học Pháp, Petit Lycee, biệt thự tại khu ngoại giao đoàn
Phong cách kiến trúc Tân cổ điển
Phong cách thiết kế biệt thự Tân cổ điển được áp dụng trong các công trình nhà ở dân dụng. Đây là phong cách đặc trưng, ảnh hưởng mạnh mẽ đến kiến trúc Việt và được đón nhận, tiếp biến một cách tinh tế cho phù hợp với điều kiện thực tế. Phong cách này lược bỏ phần nhiều các chi tiết cầu kỳ, phức tạp, nhấn mạnh vào hình khối và kiểu dáng, chú trọng đến sự thanh thoát và nhẹ nhàng.
Một số công trình từ thời Pháp thuộc như: Phủ toàn quyền,
Nhà hát lớn, Tòa án chín phủ, nhà khách chính phủ
Phong cách kiến trúc Art Deco
Phong cách này ra đời sau chiến tranh thế giới lần thứ
nhất, lối kiến trúc được ứng dụng trong thiết kế nhiều công trình ở Hà Nội.
Phong cách này phát triển ở Hà Nội những năm 1920, phát triển mạnh mẽ vào những
năm 1930. Đặc trưng của phong cách này là sử dụng những hình khối kinh điển,
các khối vuông, chữ nhật kết hợp với các khối bán trụ. Họa tiết trang trí bằng
thép uốn hoặc đắp nổi bằng xi măng, thạch cao.
Một số công trình mang đặc trưng của phong cách này
như: Ngân hàng Đông Dương, nhà in IDEO, Bưu điện VNPT Hà Nội ở Đinh Lễ, …
Phong cách kiến trúc Đông Dương
Phong cách kiến trúc Đông Dương là những công trình có
cấu trúc mặt bằng, hình khối hoàn toàn theo kiểu Pháp thịnh hành lúc bấy giờ.
Nhưng đã có sự tìm tòi, sáng tạo, biến đổi về mặt không gian và cấu tạo kiến
trúc. Từ đó tạo ra những công trình có khả năng thích nghi với các yếu tố điều
kiện bản địa.
Phong cách này ưa chuộng những hình thức và chi tiết
kiến trúc truyền thống Việt Nam, Khmer trong việc tạo nên các bộ mái, ô văng
che cửa. Sử dụng nhiều thức cột, mái, hệ thống cửa lấy sáng và thông gió tự
nhiên.
Một số công trình tiêu biểu đó là: tòa nhà chính đại học
Đông Dương, Sở tài chính, Bảo tàng Louis, Viện Pasteur
Phong cách kiến trúc Neo – Gothic
Phong cách kiến trúc này thể hiện rõ nét trong kiến
trúc nhà thờ. Đặc điểm kiến trúc đặc trưng là tổ chức mặt bằng theo hình chữ thập,
mặt đứng ba nhịp, nhịp giữa là lối vào chính, phía trên có cửa sổ hoa hồng, hai
bên là các lối vào phụ với phía trên là tháp chuông.
Tìm hiểu thêm: Cùng chuyên gia cắt nghĩa quy luật Hỏa sinh Thổ
Một số công trình được xây dựng theo phong cách này
như là nhà thờ ở Hoàng Mai, nhà thờ Láng Tám
Phong cách kiến trúc Pháp – Hoa
Kiến trúc Pháp – Hoa thể hiện chủ yếu ở các dinh và biệt
thự. Đặc trưng của phong cách này thường chỉ có vườn trước lớn, bố trí non bộ.
Mái dốc lợp ngói, ngói tráng men, bốn góc uốn cong và được trang trí khá cầu kỳ.
Một số công trình mang rõ nét phong cách kiến trúc này như: dinh Tổng đốc
Hoàng Diệu, dinh thự số 26 Phan Bội Châu, nhà hàng Thủy Tạ
Phong cách kiến trúc Pháp có ảnh hưởng mạnh nhất, dài nhất, phù hợp nhất với thị hiếu của người Việt chính là kiến trúc Tân cổ điển. Kiến trúc pháp Tân cổ điển ngày càng tinh tế, sang trọng, được ứng dụng nhiều trong thiết kế biệt thự, nhà phố.
Những đặc trưng của kiến trúc Pháp hiện đại tại Việt
Nam
Sự hấp dẫn, tính uyển chuyển, vẻ đẹp thẩm mĩ cao là những
mĩ từ dành riêng cho công trình kiến trúc Pháp. Hãy cùng chúng tôi điểm qua những
đặc trưng cơ bản của phong cách này như sau:
Sử dụng cột chắc chắn, hoa văn trang trí đẹp mắt
Những mẫu thiết kế kiến trúc Pháp đều sử dựng thức cột Ionic, không chỉ có tính chất chắc chắn, chống chọi kết cấu chịu lực cho không gian ngôi nhà. Phần cột có phần đế và phần bệ đỡ cột nằm giữa thân cột và đế cột. Đầu cột Ionic có đặc điểm đặc biệt, bao gồm hai vòng cuốn tròn xoắn ốc được gắn trên đầu cột, đầu cột trang trí thêm gờ chỉ để tạo sự mềm mại uốn lượn uyển chuyển.
Đầu cột được trang trí nhẹ nhàng với hoa văn có họa tiết,
khắc chìm hoặc mờ ảo. Chính những họa tiết được chọn lọc kỹ càng trên đầu cột
và phần chân cũng như thân cột, đã và đang mang đến một sức cuốn hút, sang trọng,
vững chắc và tinh tế cho những công trình kiến trúc Pháp.
Ngoại thất được trang trí cầu kỳ và chỉn chu
Ngoại thất là không gian bao quát bên ngoài của ngôi
nhà, toát lên những nét đẹp tinh tế của mặt tiền. Những công trình kiến trúc
Pháp có ngoại thất tỉ mỉ, gọn gàng, Phào chỉ được sử dụng khá nhẹ nhàng, hoa
văn ngọt ngào và cầu kì đến từng chi tiết nhỏ để tạo nên dấu ấn đặc trưng cho
không gian kiến trúc.
Ngoại thất gây điểm nhấn không những bằng những họa tiết
phào, gờ chỉ trang trí có chọn lọc, hệ
thống ban công được sử dụng hoa sắt mĩ nghệ khá cầu kỳ và đẹp mắt, cùng với những
hình khối vòm uốn lượn và ưa chuộng sử dụng sơn màu trắng sáng, đem đến một bức
tranh hoàn hảo cho kiến trúc của công trình.
Nội thất kiến trúc Pháp sang trọng và tinh tế
Nội thất luôn có sự tương đồng và ăn nhập với thiết kế ngoại thất và kiến trúc. Nội thất kiến trúc Pháp cũng tinh tế và sang trọng như chính những gì mà ngoại thất đã và đang thể hiện.
Nội thất Tân cổ điển Pháp được bố trí với một bố cục
cân đối, hài hòa giữa ánh sáng và màu sắc của ngôi nhà. Sự xuất hiện của những
chiếc đèn trang trí ở trung tâm, làm sáng bừng không gian và tôn lên những nét
đẹp sang trọng, quý phái. Màu sắc nội thất tinh tế, chất liệu được lựa chọn ưa
chuộng là gỗ, da, nỉ, từ tay nắm cho đến chân ghế, chân tủ hau hệ rèm đều có sự
chọn lọc cầy kỳ. Tất cả đem đến một sức sống tràn trề năng lượng, một không
gian sống xa hoa và đẳng cấp.
Mái được trang trí phức tạp
Phần mái được quan niệm như chiếc mũ hay vương miện thể
hiện sự quý phái của giai cấp quý tộc. Mái trong kiến trúc Pháp đều có hình dạng
vòm, chóp nhọn cao và có nhiều họa tiết trang trí cầu kỳ.
Hệ thống tường bao dày và cao
Hệ thống tường bao được đầu tư tỉ mỉ, chi tiết cũng là
một trong những đặc điểm nổi bật của mẫu biệt thự kiểu Pháp. Hệ thống tường rào
với kiểu dáng nghệ thuật vừa đảm bảo chắc chắn, an toàn, vừa tạo hiệu ứng thẩm
mĩ cho không gian ngoại thất của công trình.
>>>>>Xem thêm: Phải biết: Các lỗi phong thủy cần tránh khi xây nhà ở
Hệ thống cửa sổ nhiều
Hệ thống cửa sổ nhiều và được bố trí cách điệu, kết hợp
với hình khối bao quanh đem đến những sức sống mới lạ cho không gian chung của
công trình.
Những đặc điểm này đã trở thành những đặc trưng cơ bản của biệt thự kiến trúc Pháp tại Việt Nam. Hi vọng những thông tin mà chúng tôi vừa cung cấp, sẽ giúp bạn có thêm những kiến thức khoa học, những ý tưởng thiết kế phù hợp cho ngôi nhà của mình nhé.
